Vlaamse uitvoering van de Vogel- en Habitatrichtlijn

Op vraag van minister Zuhal Demir gaf de Minaraad op 24 november 2022 in consensus een uitgebreid advies over het Vlaamse instandhoudingsbeleid – het natuurbeleid dat uitvoering moet geven aan de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn.

De door INBO aangeleverde rapporten leidden de Raad tot twee vaststellingen over de afgelopen beleidsperiode: (1) door projectmatig in te zetten op natuurmaatregelen, zijn de trends voor een aantal Europeesrechtelijk te beschermen habitattypes en soorten verbeterd, of gestabiliseerd met uitzicht op een verbetering, wat (2) niet wegneemt dat niet alle voor 2020 vooropgestelde doelen werden gehaald en er vele habitattypes en soorten nog steeds in ongunstige toestand verkeren.

Met zijn advies formuleert de Minaraad aanbevelingen over de overlegprocessen, de financiering en de te nemen instandhoudingsmaatregelen die in de komende jaren nodig zullen zijn voor een geslaagd natuurbeleid.

Als eerst vraagt de Minaraad om de lokale overlegprocessen – in de afzonderlijke speciale beschermingszones – opnieuw op te starten. Om hierbij de nodige legitimiteit terug te winnen, is het belangrijk om voldoende experts en middelen in te zetten, en dit zowel bij de overheid als bij de belangenorganisaties. Soms zal de inzet van een procesbegeleider nodig zijn. Ook het overleg op het Vlaamse niveau is aan een evaluatiemoment toe.

Wat de financiering betreft, vraagt de Minaraad om de enkele jaren geleden opgemaakte inschattingen te actualiseren van het bij Europa ingediende Vlaamse Priority Action Framework. Indien het budget feitelijk te beperkt blijkt, moet men transparant beslissen welke maatregelen men ‘aangeschakeld’ wil houden, men wil ‘afschakelen’ of men wil ‘dimmen’. De Raad wijst hierbij op de gevolgen van dergelijke keuzes, met name dat de realisatie van de doelen langer zal duren en de negatieve maatschappelijke gevolgen van het uitblijven van natuurherstel langer zullen doorwegen. Om de financieringsnoden te beoordelen, is een sociaaleconomische inschatting nodig tot op het niveau van de afzonderlijke speciale beschermingszones.

Wat de te nemen instandhoudingsmaatregelen aangaat, beveelt de Raad aan, vanuit de zorg om beleidscontinuïteit en rechtszekerheid, om uit te gaan van het constant houden van het Vlaamse instrumentarium. Het is dus nodig die instrumenten – inrichtingsplannen, verboden, geboden, beheerplannen, subsidies enz. – daadwerkelijk te gebruiken en op een verbeterde wijze in te zetten.

De centrale vraag hierbij is waar het heen moet met de managementplannen Natura 2000, die opgemaakt moeten worden per speciale beschermingszone. De Raad ziet vijf mogelijke opties: (1) deze daadwerkelijk vast te stellen op de wijze zoals beschreven in het Natuurdecreet, (2) ze in het geheel niet op te maken, (3) ze op te vatten als onderdeel van ruimtelijke plannen, (4) er plannen met uitsluitend positieve instandhoudingsmaatregelen van te maken of (5) ze op te vatten als masterplannen. Elk van deze opties heeft implicaties voor de hiervoor beschreven inspraak- en financieringskwesties, evenals voor bijvoorbeeld de aanduiding van zoekzones. De Minaraad bespreekt de voor- en nadelen van de vijf verschillende opties die kunnen beantwoorden aan de verplichtingen vanuit de habitatrichtlijn. Als slotsom op basis van deze analyse vraagt de Raad om de bepalingen over de managementplannen zoals opgenomen in het decreet uit te voeren.

Afsluitend doet de Raad in dit advies eveneens aanbevelingen bij (de inzet van) enkele andere instrumenten, alsook over de rapportering in het kader van dit beleid.

Coördinator

: Naam	Kathleen Quick
: Functie	adjunct v.d. directeur (open ruimte - natuur)
: Organisatie	Minaraad
: E-mailadres	kathleen.quick@minaraad.be
: Telefoon	02 558 01 40

Co-auteur(s)

: Naam	Jan Verheeke
: Functie	secretaris (algemene leiding)
: Organisatie	Minaraad
: E-mailadres	jan.verheeke@minaraad.be
: Telefoon	02 558 01 36 of 0496 51 72 59

: Naam	Wim Van Gils
: Functie	adviseur (waterbeleid en lokaal milieubeleid)
: Organisatie	Minaraad
: E-mailadres	wim.van.gils@minaraad.be
: Telefoon	02 558 01 37